Ο Νίκος Καζαντζάκης είναι ένας από τους αγαπημένους μου συγγραφείς. Η γραφή του ξεπερνά τα σύνορα του κοινού ανθρώπινου στοχασμού και αγγίζει το μεταφυσικό. Είναι ο τελευταίος Έλληνας φιλόσοφος. Στοχάζεται το αδύνατο, μάχεται και αγωνίζεται να το φτάσει, χωρίς να τρέφει αυταπάτες. Ξέρει τις δυσκολίες, όμως ακολουθεί την πανάρχαια φωνή που συνοδεύει τον καθένα από εμάς σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Δεν ακολουθεί κανένα δόγμα και κοινωνικό στερεότυπο. Συντρίβει τις συνήθειες. Ξεβολεύεται. Μάχεται να ξεκάμει το κακό όπως οφείλει ο κάθε ΑΝΘΡΩΠΟΣ. Κατάφερε να κερδίσει επάξια την αθανασία μέσα από το έργο του. Ένα έργο που αξίζει να διαβαστεί και παραμένει διαχρονικό. Ακολουθούν μερικά από τα αγαπημένα μου αποσπάσματα από διάφορα έργα του Καζαντζάκη.
Χαίρομαι γιατί χωρίς να μπορώ ακόμα καθαρά να το στοχαστώ, ψυχανεμίζομαι πως θα ζω και εγώ, θα στοχάζομαι και θα βλέπω και ακόμα αφού πεθάνω, φτάνει να υπάρχουν ακόμα καρδιές να με θυμούνται.
Να'σαι σκληρός, υπομονετικός, να καταφρονάς τον κίνδυνο, να μη φοβάσαι το θάνατο, να ζητάς πέρα από τη γης ετούτη το υπέρτατο αγαθό- να ποια φωνή ανέβαινε ακατάλυτα από τις λαικές τούτες φυλλάδες και δασκάλευε την παιδική καρδιά μου. Και συνάμα μια δίψα σφοδρή για φυγές κρυφές, για ταξίδια μακρινά, για περιπλανήσεις γιομάτες έρωτα μυστικό, ηδονή και μαρτύριο.
Και το πιο μεταφυσικό πρόβλημα παίρνει μέσα μου σώμα φυσικό, θερμό, που μυρίζει θάλασσα και χώμα, κι ανθρώπινο ιδρώτα. Ο Λόγος για να με αγγίξει πρέπει να γίνει τέτοια σάρκα.
Έκανα το χρέος μου. Παραπάνω δεν μπορούσα. Σφογγίζω σαν τον αργάτη μια στιγμή τον ''φαρδήν ιδρώτα'', όπως λέει ο Ντάντες, και δεν απλώνω χέρι, γιατί ξέρω πως δεν υπάρχει κανένας να μου πλερώσει το μεροκάματο.
Να ξέρουν οι άνθρωποι, όταν πεθάνω, πόσο κι εγώ αγάπησα και πόνεσα τη ζωή και πως είδα και πως άγγιξα τη θάλασσα, το χώμα, τη γυναίκα. Να μάθουν πως δεν ήμουνα ζώο ή πέτρα παρά άνθρωπος με ζεστή σάρκα κι αχόρταγη ψυχή.
Σήμερα σε ποιο σημείο βρισκόμαστε του ανθρώπινου τούτου κυματισμού; Ποια είναι η σύγχρονη, η πιο προχωρεμένη ταραχή της ψυχής μας; Ποιος εχόρτασε, αδίκησε, ωρίμασε, έκαμε το χρέος του, πρέπει να φύγει; Και ποιος πεινά, αδικιέται, ορμάει ν' ανέβει, ζητάει Λευτεριά;
Έκαμαν το χρέος τους. Κλέψαν, αδικήσανε, σκοτώσανε, χόρτασαν και περιγέλασαν τους πεινασμένους, δυνάμωσαν και σκλαβώσαν τους αδύνατους, φωτίστηκε το μυαλό τους και καταφρόνεσε τις σκοτεινές καρδιές που χτυπούσανε στα κατώγια τους. Έκαμαν πάλι το χρέος τους. Δημιούργησαν τις μεγάλες θεογόνες δυνάμεις: την Πείνα, την Αδικία, την Οργή, την Εκδίκηση.
Γιατί η εποχή μας δεν είναι στιγμή ισορρόπησης, οπόταν η υποταγή, η γαλήνη, η σιωπή, η ομορφιά είναι μεγάλες αρετές. Ζούμε τη φοβερή έφοδο, χυμούμε για να κυριέψουμε μια νέα, πλουσιότερη ισορροπία. Γι' αυτό σήμερα η ανοχή είναι αθλιότητα και αναντρία.
Ανατροπή για να ξανακαινουργιώσει ο κόσμος, να ποιο είναι το χρέος κάθε σκεπτόμενου σήμερα μέσα σε τόσο ανήθικο και ανέλπιδο χάος. Ν' ανοιχτεί άβυσσο, φοβερότερη ακόμα, ανάμεσα καλού και κακού, να πληθύνει η αδικία, να κατέβει η Πείνα και να θερίσει τα σωθικά μας- αλλιώς δε σωζόμαστε.
Να μην αρνιέσαι τη νιότη σου ως στα βαθιά γεράματα, να μάχεσαι, σε όλη σου τη ζωή, να μετουσιώσεις σε κατάκαρπο δέντρο την εφηβική άνθιση, αυτός, θαρρώ, είναι ο δρόμος του αληθινού ανθρώπου.
Μια περήφανη ψυχή, μόλις φτάσει το σκοπό της, τον μετατοπίζει ακόμα πιο πέρα - παρά για να μη σταματήσουμε ποτέ στον ανήφορο. Έτσι μονάχα η ζωή αποχτά ευγένεια και ενότητα.
Όταν η καρδιά πιστεύει κι αγαπάει, χίμαιρα δεν υπάρχει. Υπάρχει μονάχα αντρεία, εμπιστοσύνη και γόνιμη πράξη.
Είμαι ευτυχισμένος γιατί μπορώ να δουλεύω, γιατί δεν έχω καμιά φιλοδοξία, κανένα μίσος, γιατί έχω την καρδιά μου καθαρή
Εκατομμύρια άνθρωποι εξευτελίζουνται και γονατίζουν γιατί δεν έχουν ένα κομμάτι ψωμί να στηλώσουν την ψυχή τους και τα κόκκαλά τους. Ανάθεμα, είπα, στην ομορφιά γιατί είναι άκαρδη και δεν νοιάζεται για τον πόνο του ανθρώπου.
Ας ταχτοποιήσουμε τις σκέψεις μας, ας ρυθμίσουμε την αγανάχτησή μας, ας οργανώσουμε τις επιθυμίες μας. Ας επιστρατευτούμε όσοι πιστοί! Ποιοι θα νικήσουν; Οι πιο σοφοί; Oι πιο πολλοί; Οι πιο ξυπνοί; Οι πιο σήμερα δυνατοί; Θα νικήσουν όσοι πιστεύουν.
Αχ! πότε να συνεργαστούμε, όλοι μαζί, σε μιαν επίθεση!
Ποιος φωνάζει; Εμείς φωνάζουμε, τα δέντρα, τα ζώα, τα πλήθη! Κ' ύστερα σιωπή. Ξεχνάμε από τεμπελιά, από συνήθεια, από φόβο. Μα ξάφνου πάλι η κραυγή σκίζει τα σωθικά μας.
Πρέπει καλά να βάλουμε στο νου μας πως δεν παραδίνουμε στα παιδιά μας ειρήνη μα πόλεμο. Εμείς σπέρνουμε τον άνεμο, αυτά θα θερίσουν την τρικυμία.
Να' μαστε απροσάρμοστοι, να η μεγάλη αρετή μας. Να μη βολευόμαστε, να' μαστε ανυπόμονοι, σκληροί, γιομάτη ανησυχία και πίστη, να θέλουμε το αδύνατο - σαν τους ερωτευμένους. Να ξέρουμε πως ό,τι λένε σήμερα δικαιοσύνη είναι οργανωμένη αδικία, κι ό,τι λένε ηθική είναι η βολική, ταπεινή συνεννόηση των άνανδρων. Και να μην το ανεχόμαστε.
Τι ανάγκη έχουμε εμείς από τα παλιά παραμύθια; Είναι ο άνθρωπος που πεινάει και φωνάζει. Είναι ο άνθρωπος που είναι σκλάβος και μάχεται για Λευτεριά.
Σήμερα που σαπίζει ο κόσμος, κι η ατιμία κι ο συμβιβασμός εξευτελίζουν και τις πιο γενναίες ψυχές, μια μονάχα τακτική είναι πρακτική και συμφέρει. Να' σαι ανένδοτος. ...
